Тэрыторыя. Вежы
Яны жывуць ва ідэальным палацы ці ў вежы са слановай косці. Адарваныя ад часу ці кіруючы пачуццямі. Ў мясцовым тупіку ці ў эпіцэнтры ілюзій. Новы праект – калекцыя mamgrodno пра мастакоў, якія апынуліся ў ізаляцыі добраахвотнай і вымушанай. Пра ўзаемнаўплываючыя сувязі тэрыторыі і творчасці. І разам – пра Паўночную і Паўдневую воданапорныя вежы у Гародні, якія самі па сабе дзіўны цуд. Усе артыкулы і відэа-апокрыфы калекцыі на беларускай мове – тут.
Дзве воданапорныя вежы ў Гродне, вул. Свярдлова, 2, прыцягваюць не толькі эклектыкай і колерам, але і мастацкімі майстэрнямі, што знаходзяцца ўнутры. Мастакі з помніка інжынернай архітэктуры 19-га стагоддзя, стварылі месца, дзе цемра разліваецца срэбрам, а жыццё – бясконцая змена апокрыфаў. Час. Дом. Вада. Сяброўства. Сям'я. Сувязі. Заўтра…
...Яны, як школьніцы пасля выпускнога балю: карункавыя, нафарбаваныя, але ўжо падрапаныя бяссоніцай. Недарэчныя ў сваім свяце побач з рынкам і наменклатурай. У цэнтры і на ўскраіне, з жалезнай магілкавай агароджай і шалёным дзявочым вінаградам, што хавае ветхае, падкрэсліваючы жывое.
Праект mamgrodno.com « Вежы » – гэта сем мультымедыйных гісторый, якія адкрываюць Гродна, як месца назапашвання энергіі: фізічнай, гістарычнай, ментальнай, з аднаго боку. З іншага, як «горад залаты ». Сёння яго адлюстравання ловяць і транслююць сем мастакоў з вежаў. А хутка ён, магчыма, знікне ў бухгалтарскіх камунальных кнігах або апусціцца ў пясок старажытнага кургана, як была да пачатку летапісаў.
Як Кася і Бася апынуліся ў тупіку, (не)гістарычная даведка
Гісторыя воданапорных вежаў ў Гародні пачынаецца ў канцы 19-га стагоддзя, але месца, дзе іх пабудавалі ў старажытнасці магло мець сакральны сэнс.
Распавядае гарадзенскі гісторык Андрэй ЧЕРНЯКЕВИЧ: «Калі паглядзець на карты 17-га стагоддзя, горад пачынаўся ад даліны ракі Городнічанка, Старога замка і развіваўся на паўднёвы ўсход уверх да ўзгорак, як раз у бок ад вуліцы Сацыялістычнай да Свярдлава. Мы можам толькі здагадвацца, але ёсць гіпотэза ( у прыватнасці яе выказваў гісторык-краязнаўца Юзеф Ядковскій ), што вуліца Свярдлава, па меншай меры яе частка, якая вядзе да сённяшніх веж, магла называцца «На курган». На курган, а не на гару. Назва падкрэслівае старажытнасць гэтага месца, і, магчыма, звязана з дахрысціянскімі абрадамі пахавання, якое можа апынуцца пад вежамі. Сёння складана ўявіць, але ў сярэднявеччы менавіта вуліца Свярдлава гуляла ролю, якую зараз выконвае пешаходная Савецкая».
Калі 160 гадоў таму пракапалі пагоркі і праклалі чыгунку ( ўчастак Парэчча-Гродна, частка маршруту Санкт-Пецярбург – Варшава, пусцілі ў 1862 годзе заўв. Рэд ), тое, што раней было цэнтрам, ператварылася ў мядзведжы кут. І сёння вежы як быццам знаходзяцца ў тупіку: паміж чыгункай, гарадскім рынкам з аднаго боку і ўскраінай ўмоўнага старога горада, ракой Нёман – з другога. Раён вельмі прывабны для жыцця. Прамысловасці няма, Нёман блізка, букалічныя панадворкі старога горада, інфраструктура цэнтра.
У 19-м стагоддзі апынулася, што ў горадзе няма адной важнай асаблівасці – вадаправода. Дакладна ён існаваў яшчэ ў 17-м стагоддзі, але абслугоўваў магістрат, палацы і быў згублены. Паўднёвая ( ружовая ) воданапорная вежа была пабудавана ў 1890-м. Паўночная ( тэракотавая), знаходзіцца бліжэй да чыгункі, скончана, прыкладна, да 1916-1918 гадоў. У народзе іх да сіх пор завуць Кася і Бася. Вышыня збудаванняў – 22 метры, элементы эклектыкі, псеўдарускія какошнікі, цагляныя карункі, бардзюркі, арнаменты, пілястры і яркі колер фасадаў прыкметна вылучаюць іх сярод астатняй гарадской забудовы. Усярэдзіне вежы круглыя, а фасады васьмікутныя. Цікава, як паўтараецца гісторыя, у 20-30-я гады мінулага стагоддзя раён за Касей і Басей забудоўваўся дамамі для польскіх чыноўнікаў. Быў нават амбіцыйны праект, стварыць Жандармскі праспект і Жандармскі завулак проста за вежамі з 4-х будынкаў у форме акружнасці. Паспелі ўзвесці толькі адно, і цяпер незвычайны няроўны цагляны дом з высокімі столямі і вітымі лесвіцамі хаваецца ў садзе за Касей і Басей.
У 60-70-я гады сюды прыходзіць савецкая наменклатура: з'яўляюцца кватэры для партыйных лідараў, працаўнікоў, «Сакалінае гняздо», «Дом Дубко». І сёння Вежы апынуліся ў асяроддзі элітаў. Недалёка пабудавалі дома для вышэйшых чыноўнікаў вобласці. Зямля ж, дзе знаходзяцца самі вежы і майстэрні – яшчэ на шмат гадоў наперад аддадзена ў арэнду Саюзу мастакоў Беларусі для гарадзенскага філіяла. Вось так гэта месца і замацавалася за творчасцю і набыло канцэптуальную вядомасць.
Вежы. Частка 1-я. Юрый Якавенка. Час
Жыццё пракладвае сабе шлях сярод яблыкаў і спакусы, лопаецца на жаночай грудзі, насенне яе разлятаюцца і падаюць на спусцелыя плошчы. Пляце васьмеркі, рухаецца па крузе. Любы мастак зачынены ў капсуле часу і ўсё ж спрабуе злавіць бясконцасць.
Майстэрня мастака- графіка Юрыя Якавенка знаходзіцца амаль пад дахам Паўднёвай Вежы. Вышэй – закрыты гарышча, дзе да гэтага часу стаіць велізарная жалезная бочка, назапашвальнік вады. Сёння амаль немагчыма туды прабрацца. Лесвічка даўно згніла і развалілася. Але Юрый добра памятае, як дворнік брала ліхтарык, працівагаз, лом і дзіцячую рыдлеўку, падымалася ў цёмную вышыню чысціць бак ад цэнтнераў птушынага памёту. Пасля таго, як паправілі дах, невядома, што цяпер збіраецца ў ёмістасці. Шмат гадоў туды ніхто не зазіраў.
– Па маладосці хацелася, каб энергія з прац біла, велізарная колькасць чорнага, каб паглынала. А з узростам разумееш, што чорнае раптам апыняецца срэбрам, – кажа Юрый. Зараз у вежы сушацца на вяровачцы першыя адбіткі з новай серыі «Скокі Смерці ». Сюжэт з замкнёных геаметрычна фігур, запоўненых рухам і вобразамі, перамяшчаецца ў бяздонную срэбную прастору раслін, зорак, аблокаў.
Крочыш праз віткі часу, стагодзяў, бачыш рэшткі грэчаскіх калон. Поузаў ў рэальнасці, вымяраў прапорцыі, апускаўся ў міфы: помста, здрада, каханне, столькі жахаў, і гэта ўсё пераблыталася. На пясочак садзішся, а ён усё не адчапляецца ад цела, гады ідуць, а ён тут.
З часам зрастаешся з гэтымі сценамі, жыццё шэрае без іх. Чамусьці дома так не працуецца і не думаецца, як у вежы, у адзіноце, рэдкія госці, больш і не трэба. Гэтыя сцены нейкім чынам уплываюць на тое, што раблю, думаю. Пра жыццё, час, пра сябе – усё канцэнтруецца па крузе. Часам цяжка сказаць, што за вокнамі: восень, вясна і зноў восень, святло, паўзмрок ... і гэта адбываецца на творчасці.
Думкі адсюль не ляцяць. Яны рухаюцца ўверх ад столі ў падлогу, ад сцяны да сцяны. Вежа – гэта цагляная з велізарнай таўшчынёй грабніца для думак, нейкі саркафаг, і ты ў ім жывеш. Які б рамонт не рабілі, хто б сюды не пераехаў, усё роўна ў ёй застанецца наш свет. Фізічна і маральна, мы ўраслі ў гэтыя сцены. Родныя мяне без гэтай вежы не выяўляюць. Бацька выйшаў, бацька пайшоў туды, у гэты пункт. Прыходзіш – там бацька. І ў горадзе людзі прызвычаіліся, што тут мастакі. Сядзіш, думаеш: дажыву, дасяджу, сцены прынялі, рана ці позна выпхнуць. Пакуль прымаюць, значыць будзем тут знаходзіцца.
Вежы. Частка 2.Іван Русачак. Дом
Ты знаходзішся ў замкнёнай сістэме, будуеш свой дом, свой і-Ідэальны Палац на падмурку – напластаванні пакаленняў, уражанняў, ствараеш нешта і расцеш. Простыя формулы ў выніку аказваюцца самымі цікавымі. А асабістая свабода ў тым, што можна зрабіць варыянты.
Майстэрню пад дахам ўжо Паўночнай (ружовай) вежы таксама займае мастак-графік – Іван Русачак. Уваход на гарышча і тут прадказальна зачынены, але магутныя, няхай и замураваныя, трубы для вады дамінуюць над лесвіцай, ўносяць індустрыяльнае адценне ў мастацкі светапарадак.
– Тэма “Дом” раней для мяне не існавала. Прынцыпова не хацеў яго. Але цяпер усё змянілася, таму што ў людзей няма абсалютна разумення навошта, куды, мы вяртаемся. Мне падабаецца ўзаемадзеянне з люстэркам, адлюстраванне і трапленне святла. Калі ты бачыш, што ў адказ хтосьці свеціцца, трэба нешта рабіць. У вежах люстэрка адлюстроўвае акружнасць. Акружнасць не дае рады нейкім нарматывам, канструкцыям. У маім выпадку – гэта прастора, што выходзіць ў новую прастору і так цыркулюе. Яе складваеш, раскладваюць, міксуеш ... і з'яўляецца шлях. Графікі ж працуюць з серыямі, дзе канцэпцыю можна разгледзець з розных бакоў.
Калі ты вучышся, спачатку павінен намаляваць кубік, шарык, зразумець, як будуюцца куты. А тут няма кутоў, але ёсць сістэма прапорцый, і гэта цябе зменьвае, зараджае неяк. Мы часта жывём у дамах, дзе няма архітэктуры. Гэта добрыя тыя ж скрыначкі, кубікі, але яны не валодаюць адмысловымі масштабамі, яны статычныя, ты не можаш перарадзіцца. У вежах ёсць тое, што змяняецца пастаянна. У яе статычнасці – абсалютная дынаміка, і яна пачынае на цябе дзейнічаць. Гэта дапамагае сябе, як банку выкрываць і прыбіраць лішняе.
Я сябе нікуды не прымацоўваю. Стараюся быць незаўважным, празрыстым. Але ж на самай справе, гэта пытанне, наколькі гэта месца з аднаго боку робіць свабодным, умацоўвае, а наколькі навязвае шкілеты, косці з кургана, якія перашкаджаюць рухацца. Genius loci – геній месца ( сінонім месца сілы ), калі чалавек можа аб,яднацца з гэтым для максімальнай праявы ўнутраных сіл, для дзеяння.
Калі я прыйшоў у вежу, мне падалося што яе напоўнілі чымсьці не тым, трэба лішняе прыбраць. Тут усё да столі было закідана крэсламі без ножак, скрынкамі, не ведаю, культурным пластом ... На працягу трох тыдняў і трох камазаў ўсе выправілі. Мастацтва – выбухная сіла, здольная ў культурным пласце зрабіць нейкі перапалох. Людзей гэта шакіруе, яны кажуць: «Божа як гэта жудасна, у нас была культура, прыйшоў – усё сапсаваў», а потым пачынаюць асвойваць, і з'яўляецца новы культурны пласт, неяк так.
Пёрка падарожнічае са мною ўвесь час. Яно з'явілася яшчэ ў Мінску на Някрасава, калі вучыўся ў Міхаіла Савіцкага, ўжо не памятаю з якой гісторыі, але мне спадабалася. Тады яно было чырвонае. Так і жыве тут, паказвае, што жыццё ёсць.
Калі даводзіш ідэю да нейкай кропкі высокай піраміды, думаеш: ага, а што рабіць заўтра. І тады я сяджу ў майстэрні і чакаю. Чакаю, калі апынешся ў пустаце. І вось ў вежу прыйдзе чалавек і скажа нейкае слова. Трэба да яго ўважліва прыслухацца і пайсці ў гэты бок, я так раблю.
Вежы. Частка 3. Аляксандр Балдакоў. Вада
Рух, бясконцасць – гэта пэўны план, за які наша свядомасць не можа зачапіцца. Мая любімая форма – гэты рух. Вада ў гэтым плане ідэальны прыклад.
Майстэрня Аляксандра Балдакова на першым паверсе Паўднёвай вежы запоўнена аб'ектамі і прадметамі. І гэта не проста склад ідэй, рэшткі праектаў або гульні з лямпачкай. У сэнсе трансфармацыі рытму, вобразаў і энергій – тут уладкованы поўны парадак.
Вада прымае любую форму і запаўняе любы аб'ём, яна бясконцая. А Вежы – гэта ж водны вузел быў, адсюль ў горад падавалася вада, і, па сутнасці, мы знаходзімся ў гэтым вузле. Яшчэ, гэта самая высокая кропка горада. Тут добра думаць. Ўсе мае праекты нарадзіліся ў майстэрні, а калі нешта робіш і фізічна не ўваходзіш у гэтую рэчаіснасць, ёсць прасторы пабольш.
Тут класічны лофт. У гэтым сэнс, што ён будаваўся не як мастацкія майстэрні. Але ж ты выкарыстоўваеш яго геаметрыю. У гэтай ламанай прасторы цікава знаходзіць сябе, мяне такія месцы сілкуюць. Даюць эмацыйную раўнавагу. Унутраныя кропкі апоры, каб успрымаць складаныя падзеі, сітуацыі, што адбываюцца. Ты не можаш проста зачыніцца і працаваць як ні ў чым не бывала, ты рэагуеш, і гэта дае дадатковы ўзровень свядомасці. З'яўляецца ідэя, а людзі потым апускаюцца ў гэту твою ідэю.
Любыя гістарычныя месцы няпростыя. Яны назапашвальнікі энергіі. Вось вежа адно з гэтых месцаў. Тут добра нават проста быць. Тут ёсць напластаванне, пазітыўнае напластаванне. Асабліва добра ўвечары, калі ўсе гукі ўжо сыходзяць, і ноччу добра, калі нікога няма. Тоўстыя сцены, яны як зазямліцель, і гэта нармальна.
Вежы. Частка 4. Валянціна Шоба. Сяброўства
Скрозь замочную свідравіну для старога жалезнага ключа ў цемры вінтавой лесвіцы ліхтарыкам свеціць прамень ад нябачнага акна.
Вядома, зазіраеш у дзірачку, і першае, што бачыш: белы конь на падваконніку. Класіка, па якой вучацца маляваць студэнты. На ідэальны сілуэт накладваецца ружовы бок суседняй вежы. Вось ты ўжо праслізнуў паміж адлюстраваннямі. І апынуўся ў круглай майстэрні Валянціны Шобы.
Эмоцыі тут сугучныя Флаберу: «Мы зачынім дзверы, паднімемся на самы верх нашай вежы са слановай косці, на самую апошнюю прыступку, бліжэй да неба. Там часам холадна, ці не праўда? Але не бяда! Затое зоркі свецяць ярчэй, і ня чуваць дурняў".
Сёння вялікі магутны стол у глыбіні двара, прама над чыгункай, схаваны ад цягнікоў, горада і рынку купінамі дзявочага вінаграду, завалены драўлянымі рэшткамі праектаў. А быў час, калі там збіралася вялікая кампанія.
Іх так і называлі: мастакі з Вежы, хай нават майстэрні некаторых былі на другім канцы горада. Пастаянна хтосьці прыходзіў, сыходзіў, рэдка пранікаючы ўнутр тусоўкі, адшпільваўся, зрэшты, не пакідаючы на ядры ніякага следу. Сяброўства гадамі дамінавала ў творчай прасторы нават не Гродна, а ўсюды, куды дасягала вядомасць удзельнікаў.
– Спачатку мы і нашы сем'і збіраліся зусім мірна нашай Вежай, і больш тут нікога не было. Дзеці ўпарта малявалі, бегалі па гэтых лесвіцах, ламаючы галаву, і зноў бясконца малявалі. Потым далучыліся людзі, што жылі побач, і ўсё перарасло ў нейкія вечоркі. Потым і гэта мірна рассмакталася, цяпер тут зноў Вежы. Цяпер не хачу ні з кім нічым дзяліцца, ніякога сяброўства не трэба. Мажліва неабходна, каб прайшло шмат часу, калі патрэба вернецца, але пакуль не прайшло. Жывуць сабе і жывуць людзі, мяне не датычацца, не пранікаюць, прыйшлі і добра. З кім у мяне ёсць кантакт, з тым я і размаўляю.
У мяне заўсёды з малюнкамі была сяброўства. Калі хто-то ў мой свет ўлезе і мяне не раздражняе, вось гэта было сяброўства. Я і мой сабака цяпер для мяне дружба. Сабака адкрывае мне новы свет. Нават фатаграфаваць пачала, калі хаджу з ёй гуляць. Цікава, што лепшыя здымкі атрымліваюцца на самым забітым месцы, дзе, здаецца, наогул нічога няма, проста пустыня. Яна ўнюхае нешта, прыгледзішся, а там усяго поўна: бутоны, казюлькі, вожыкі-крышталі. Просіцца: паглядзіце, мы жывыя, мы тут ёсць.
Мае конікі? Проста гэта тое, што я люблю, напэўна, больш за ўсё на свеце. Уласна, з-за іх навучылася маляваць, таму што прыгожа. Яны вельмі верныя, ніколі ні ў якім разе конь цябе не здрадзіць, нават калі звалішся, ніколі не наступіць на цябе. Гэта істота, якая мне падабаецца. Шмат што можна сказаць праз яго вобраз. Заўсёды хацела, каб была лошадка і з ёй жыць.
Тут у нас няма світанкаў таму, што « Азот» побач, заходы бываюць, а ўсхода няма. Але тут ёсць прастора, якая дыктуе ўнутраны змест тваёй працы, калі яна спрабуе знайсці сабе месца. Трэба толькі засяродзіцца і зразумець, што ты хочаш зрабіць за гэты дзень, а там будзе відаць, што я злаўлю ў сябе, якую патрэбу ... я не сама яе шукаю, мне прыходзіць… У мяне сёння дзень скончыўся і маё жыццё таксама, заўтра будзе ўжо зусім іншае жыццё, тое што было ўчора я ўжо не памятаю.
Вежы. Частка 5. Уладзімір Панцялееў. Сям'я
Ва Уладзіміра Панцялеева шмат асоб. Тонкім профілем выяўляюцца яны ў рэльефе вялікіх каменняў, хаваюцца ў рунах, вядуць ў апокрыфы, бранзавеюць ў парках, на плошчах і могілках. Абстрактныя і практычныя, аўтарытэты і анёлы, героі і чыноўнікі, святло і цемра. У Гродна скульптар літаральна растварыўся ў гарадской прасторы. Таму, што стаў ёй.
Майстэрня Уладзіміра Панцялеева ў вежы – выдатнае месца, каб слухаць гісторыі, шукаць, губляць, думаць, што знайшоў і забыцца пра пошукі. Назапашанае, напрацаванае амаль за 40 гадоў. У цэлафане – мінулае і галерэйнае, на сцяне – сіняя Пьета ў фактурным пылу ( драўляны апокрыф рукамі не чапаць ) і знойдзены на сметніку альт. На паліцах нязграбная каханне з бярозавага капа, бюст на заказ пакуль яшчэ ў гліне, зграйка яркіх крумкачоў, залатых інтэр'ерных. У двары мармуровыя жанчыны адвярнуліся голай спіной да веж і невялікі садочак скульптур.
Ён адзіны называе сваю вежу Касей, выклікаючы амаль сцёршыся вобраз польскайпрацаўніцы воднай службы. Астатнія мастакі аддаюць перавагу слову: Вежы. Пазнака на сцяне паказвае градус над узроўнем мора ці адно з высокіх месцаў у Гродна. Ёсць яшчэ адна пазнака: «Круп і Краўзэ », на вадазборных баках «на галаве» Касі. Ад яе ў тоўстых сценах завіваюцца трубы. Некаторыя выхады, забітыя цэментам з белай фарбай, бачныя да гэтага часу. У перакрыццях пракладзены рэйкі, метал умацоўвае канструкцыю, ператвараючы майстэрні ў крэпасць з какетлівымі вокнамі.
– Вежа – гэта, у прынцыпе, аўтаномная сістэма замка, унізе качагарка была, тапілі, захаваліся засаўкі, люкі цікавыя. Незвычайна тут. Аддаць Касю і Басю мастакам у 80-х па вялікім рахунку была вымушаная мера. Таму што, іх нельга прыстасаваць ні пад рэстаран, ні пад кафэ, тым больш пад музей. Паспрабуйце па гэтых лесвіцах спусціцца, былі выпадкі: лёталі. Вось паэт, нябожчык Юра Гуменюк, у паліто падаў з самага верху. Думаў, заб'ецца. А ён устаў, паправіў капялюш, усміхнуўся: зачапіўся. Мы за 30 гадоў навучыліся хадзіць тут, вось і ўсё.
На паверсе вышэй – майстэрня жонкі: Валянціны Шобы. «Паўжыцця разам. Таму што, мы ж аднакурснікі. У нас адзіны паток быў: графіка, скульптура, агульныя дысцыпліны разам, за адной партай. А тут проста неяк усе знайшлі адзін аднаго ў плане сям'і і кансалідацыі творчасці. Спачатку я атрымаў майстэрню, потым Валя на другім паверсе, пазней яшчэ Якавенкі прыехаў з Мінска. Вось мы ўтрох аселі, і да гэтага часу мы ўтрох тут. Нават не ўяўляю, калі б была іншая гісторыя. І што ў ёй галоўнае, вызначаць ужо сапраўды не мне».
Даведка: Уладзімір Панцялееў, скульптар, стварыў сотні вобразаў, якія знаходзяцца як у Беларусі, так і далёка за межамі краіны. У Гродна можна лёгка зладзіць гарадскую экскурсію, шпацыруя толькі ад скульптуры да скульптуры Уладзіміра Панцялеева: Алімпійцы ў Новым парку, Гародничанка, лебедзі, Ж.Э. Жылібер ( яго называюць гараджанінам ) у раёне парку Жылібера. Пакрова Прасвятой Багародзіцы каля Кафедральнага сабора, Святой Губерт, купідон каля загса, камень Давыду Гараденскаму ў Каложы, шматлікія памятныя дошкі з барэльефамі і бюсты, напрыклад бюст генералу Аляксею Антонаву. Рэалізм і скурпулёзнае падабенства лёгка пераходзіць у стылізаваныя абстракцыі для выставачных прац: Млечны шлях, Акрабат, тая ж Пьета і Размовы з месяцам.
Вежы. Частка 6. Сяргей Грыневіч. Сувязі
Ключы да камасутры
Размова з Сяргеем Грыневічам “у вежах” ідзе на фоне кіслотнага перакручвання колераў, ліній у вечным танцы двух прадметаў. Грымучая энергетычная сувязь, nexum. “Камасутру” дасталі з цёмнага гарышча ў былой майстэрні, дзе засталіся, як рэшткі прац мастака, так і істотная частка жыцця.
У мінулым тэхнічнае памяшканне (калісьці тут абслугоўвалі вузлы і рухавікі для воданапорных вежаў), як мага падыходзіла да вялікіх памераў карцін і планаў. Грыневічу заўсёды патрэбна вольная прастора, якая не дае шанса для хаоса і ўмяшчае цэлы мір, такі, як 8-ы рэгіён (opens new window), напрыклад. Зараз мастак працуе ва ўласным доме. “ Але ключ ёсць. Канешне, ўрос у гэта месца, шмат сустрэч адбылося знакавых, ўсялякіх імпрэз, гулянак. Усе выставы рыхтаваў тут, ёсць што ўспомніць. Перад усім, гэта майстэрня заўседы была месцам для працы, галоўнае, дзе робіцца мастацтва, якое можна памацаць.”
Апокрыф шосты. Сувязі
Вежы нечым нагадваюць мастацкія сквоты у Парыжу. Ёсць ў іх багемная атмасфера. Тут перабывала народу шмат. Кілаграм кавы выпіваўся за тры, чатыры дні летам, бо заўсёды прыходзілі людзі, прыязджалі нашы калегі: беларускія мастакі і з за мяжы. Кава пілася перманентна, проста без перапынку. Ну і ў вогуле прыгожае месца. Яно такое лакальнае, садочак невялічкі ёсць, і ў той самы час знаходзіцца ў цэнтры, пры гэтым пастараль пэўная існуе.
…Я не згодны, што ў мяне кахання няма
“Камасутра” – гэта таксама пра каханне, проста такая вобразная мова выбрана. У мяне цэлыя цыклы твораў прысвечаныя жаночай прыгажосці. Ёсць сентэнцыя, якую я падтрымліваю, што на свеце існуе дзве тэмы па вялікаму рахунку: каханне і смерць, ўсе астатняе – адгалінаванні. І там, дзе разбуральнае нешта у мастацтве, побач ідзе каханне. Цяжка падзяліць, таму што яны заўсёды разам, узаемадапаўняльныя адно адным. Гэта ў абодвух накірунках нешта непазбежнае. Апошняя мая выстава “Дэмаграфія”, яна як раз была пра смерць, але і пра каханне.
Удакладненне ад mamgrodnо: Доўжылася выстава ў мінулым року у Менску усяго 10 дзён, але пабіла рэкорды двух дзесяцігоддзяў, толькі за апошнія 2 дні ў Палацы мастацтваў “Дэмаграфію” паглядзелі амаль 19 тысяч назіральнікаў.
Белая палатно – самае прыгожае, цікавей, чым нешта
Апошні час: он увогуле такі хуткі і зменлівы, што жыццё нашмат цікавей, чым само мастацтва. І мы павінны рэфлексаваць з пэўнай дыстанцыяй, з адлегласці, каб не стаць заменай той жа самай журналістыцы, рэпартажу. Павінны не толькі карамелькі маляваць, але перапрацоўваць, ставіць пытанні, якія іншыя галіны дзейнасці не могуць паставіць перад чалавекам. Вось такі удзел цяперашняга мастацтва. Сапраўднага.
… Белая палатно – самае прыгожае, цікавей, чым нешта. Аднак, цяпер працаваць немагчыма, вялікія высілкі трэба прыкласці, каб заставіць сябе працаваць. Жыццё пастаўлена на паузу, але ж адзіным паратункам ад дэпрэсіі з’яўляецца праца. Вось такое замкнёнае кола. Пераадольваючы сваё эга, застаўляеш сябе нешта рабіць, і праз некаторы непрацяглы час забываешь пра дэпрэсію. Гэта самая выдатная тэрапія, лепей за ўсё. Ну і, канешне, тое што прыходзіцца працаваць ў стол, таму што пакуль магчымасці выставіцца няма, забанены ў краіне па ўсіх накірунках.
Часам патыліца больш красамоўная, чым твар
Дома ў Сяргея Грыневіча таксама абсталявана майстэрня, апошнія гады ён амаль ўвесь час там. Працы, старыя і новыя: дастаўленыя з вернісажэй і, калі “алей яшчэ сохне”, чакаюць свайго часа.
_У майстэрні раптам апыняешся паміж Хрыстом і натоўпам, бездапаможны і бязлітасны, схаваўшыся за маскай і за сваім дзіцяці, і зноў спіны, патыліцы, маршы, гарматы, нешта шэранькае і ціхая птушачка ў клетачцы… “Спін жаночых колькі я скалеозных панамалёўваў, часам спіна можа больш сказаць, чым твар. Патыліца больш красамоўная, чым твар. Намаляваў нядаўна такого мужычка з вельмі характэрнай патыліцай. Працаўнік жкг, бачыш, вось які ён пазнавальны”…
Каб асобна для душы намаляваць прыгажосць, гэта, канешне, я сабе забараняю. Гэта так, для людзей, калі надта просяць. Не ўмею адмаўляць, калі на пленэры ці галерэйшчыкі нешта просяць. Таксама нешта хочаш пакінуць сваё, прыгожае, так што гэта такая забарона, якая парушаецца час ад часу. Я люблю людзей маляваць, партрэты, а ёсць жа прыгожыя людзі. Як не стараешся, а ўсе роўна прыгожыя. Мусіш маляваць прыгажосць, але…
Тэрыторыя Вежы. Частка 7. Яўген Рамашоў, Эміль Зянко. Заўтра.
Апошняя вольная майстэрня ў паўднёвай Вежы: белая падлога зліваецца са столлю і сцякае ў неба за вокнамі. У адной частцы круглай паловы – мастак Яўген Рамашоў, у другой – будучая студыя для музыкі Эміля Зянко. На сцяне - фрагмент праекта "Slow down", застаўся ад выставы ў Мінску.
Вялізныя мурашы распаўзаюцца па руцэ, апускаючы цябе ў тлустую чорную зямлю, дзе схаваны ўсе шляхі. Для новых уладальнікаў Вежы - як месца прыцягнення, пакуль што пустэча, вір падзей далёка па-за, не ўнутры тоўстых сцен. Заспець іх у Гродне даволі праблематычна.
Шэсць год таму Яўген з'ехаў у Парыж "папрацаваць на будоўлі", а запусціў з жонкай Вольгай Рамашовай у Францыі kinoproby. Эміль піша музыку. У кліентах пабывалі Adidas, The Attico, The Kooples, Dior, працы публікавалі Vogue Paris Harper's Bazaar
Для новых уладальнікаў Вежы - як месца прыцягнення, пакуль што пустэча, вір падзей далёка па-за, не ўнутры тоўстых сцен. Заспець іх у Гродне даволі праблематычна. Хоць "Вокны" (вуаерыстычны фотапраект з застылымі сюжэтамі) творцы пакуль што здымаюць выключна ў родным наваколлі. І ёсць яшчэ камерцыйны брэнд - прадакшн Kinoproby (opens new window) , візуальныя праекты ад ідэі да продажу, якія збіраюць. Нефарматныя ідэі генеруюць драйв, энергію, тактыльнасць, збіраюць мільёны праглядаў у сацсетках і самавітыя брэнды ў партфоліа.
У асабістых праектах Жэні як мастака і фатографа, Эміля як мастака і музыканта як дадатковыя ўзаемазвязаныя элементы адлюстравання прасторы і ідэі, змешваюцца фота і відэа-арт, анімацыя, жывапіс, перфоманс, гукі, пахі. У партфоліа - дзясяткі выставаў, у тым ліку персанальныя ў Францыі, Польшчы і ў Беларусі. У чэрвені выйшаў новы музычны альбом Эміля VHS (opens new window). Восем трэкаў расцягваюць лета, пераўтвараючы яго ў лянівы электронны after party з кактэйлем у адной руцэ і салодкімі галасамі ў галаве.
Яўген Рамашоў: "Ёсць яшчэ асобны напрамак, які стараемся не закідваць. Працуем над жывапісам. Я сышоў у абстрактнае, Эміль - у анімалістыку. Майстэрня ў Вежах - акурат тое самае месца, дзе хочацца гэтым займацца. Прастора схіляе да таго".
Жывелы ў працах Эміля – свядомае адлюстраванне жыцця і стана людзей. Яны, як якара, якія стрымліваюць нас ад хаоса, далучаюць эйфарыю, калі б не паглядзеў. Глядзіш на авечку альбо на кураня, і бачыш сторыс . Птушыны двор ператвараецца ў баль. Ну, як ёсць. Сюжэты дублююца, вядома, анімалістыка Эміля добра прадаецца.
Відэа мае адмысловую магію, там можна стварыць любую ілюзію для гледача. Аднойчы наш ролік патрапіў у шортліст берлінскага фэсту кароткіх метраў аб танцы (у асноўным - усё аб сучаснай харэаграфіі). "Марыя" - дзяўчына, якая танчыць у святле фар на ўскраіне гета, вырасла ў Парыжы, не мела ніякага дачынення да харэаграфіі, але ў кадры яна танцор. Эміль напісаў выдатную кампазіцыю, і вось ты ўжо апускаешся ў іншы стан. Тэмпература на вуліцы - прыкладна +3 і церушыў ледзяны дождж. Але на відэа гэта не адчуваецца.
У студыі ў Менску здымалі для Kinoproby дождж для Новазеландскага брэнда (opens new window), парадаючы спектр адчуванняў ад цяжкай спякоты да асвяжальнай прахалоды.
Адзіны з апошніх мастацких практаў Яўгена і Эміля: "Запавольванне" – серыя фота і відэа пра відавочна простыя, але глыбокія і важныя пачуцці, якія ў хуткасці сённяшняга дня могуць прыглушацца ці зусім задушвацца. Гэта праект пра псіхалагічныя станы, у якія прапануецца пагрузіцца разам з медытатыўным саўнд дызайнам і сканцэнтравацца на сваіх адчуваннях, успамінах.
Заўтра для нас - занадта абстрактнае.
Мы зразумелі, што шанцавання як такога не бывае, за ім стаіць шмат працы і дзеянняў. Няма графіка, ты ўвесь час у разумовым працэсе, без выхадных. Губляешся ў часе. У нядзелю мантуеш да 4-х раніцы, а на досвітку трэба фатаграфаваць Эміля ў лужыне. Складана ў вялікай плыні не выгараць, трэба прыпыняцца. Вядома, мы сочым за індустрыяй, аналізуем, як усё развіваецца, узаемадзейнічае. Але зараз не важныя сродкі выказвання, патрэбныя ідэі, дзеянне. Для нас няма гонкі за тэхнічнымі характарыстыкамі: можна зняць на старую dvd бацькоў за 20 $ ці на тэлефон. Галоўнае, як. Усё залежыць ад таго, што ты жадаеш убачыць па выніку. Імкнемся не заганяць сябе ў рамкі. У Францыі нам вельмі моцна пашчасціла: у нас на ўсе праекты, акрамя аднаго, быў карт-бланш, калі ты робіш тое, што хочаш, без пасрэднікаў. Мы не ўкінулі ў рэкламу аніводнага цэнта, ні за адзін пост прынцыпова… ды таму, што ў нас само пайшло, ідзе і няма сэнсу траціцца, каб нас пушылі і прасоўвалі. Ёсць класны падыход, калі буйны брэнд проста просіць паставіць свой лагатып, а мы робім яго інтэграцыю. У цэлым, прыходзіць нешта буйное, плаціць, і за кошт гэтага жывем і здымаем сваё".
Паглынаючы мегаполісы і прасторы, асноўная каманда kinoproby ( а гэта Яўген і Вольга Рамашовы, Эміль Зянко) час ад часу вяртаецца дадому, у Гродна. Праўда, больш да вясковых укладаў у прыгарадзе, чым да гарадскога жыцця. «У горад выбіраемся кавы выпіць, а так - па палях, па лугах, па рачулках… Можна час паставіць на паўзу, падумаць, як далей быць. Паглядзім, куды гэта ўсё прывядзе»…
Аўтар текста: Іна МАКСІМЧЫК
Аўтар фота, відэа: Кацярына ГАРДЗЕЕВА
Абавазкова патрэбны дазвол ад аўтараў на перадрук у медыа
